MOZART REQUIEM’IN TARİHÇESİ

Mozart’ın meşhur Re minör Requiem’i (ağıt) gizemlerle örtülü bir başyapıttır, bu da onu daha da büyüleyici, ilgi çekici ve duygusal olarak heyecan verici kılar. Eserin yaratılış öyküsü, karanlık bir siparişle, çok sayıda besteciyle ve tamamen maddi çıkarlar uğruna yapılan hilelerle örülüdür. Her şey  Temmuz 1791’de bir yabancının biraz tuhaf bir istekle Mozart’ın kapısına dayanmasıyla başladı.

Mozart’ın Requiem’inin siparişi
Bir yaz günü, “bilinmeyen gri bir yabancı” olarak tanımlanan bir adam ortaya çıktı ve çok önemli bir adamı temsil ettiğini iddia ederek Mozart’tan bir Requiem talep etti. Şartlardan biri de Mozart’ın talepte bulunan kişinin kimliğini ortaya çıkarmaya çalışmamasıydı.

Mozart, siparişi ilgilendiren kurallardan etkilenerek kendini saplantılı bir şekilde esere verdi ve birkaç ay boyunca neredeyse başka hiçbir şey üzerinde çalışmadı. Ancak bu sırada sağlığı kötüye gidiyordu ve başladığı işi bitiremedi. Mozart siparişi aldığında akli dengesi yerinde değildi ve kısa bir süre sonra öleceğini anladığı için bu eseri bir veda şarkısı olarak yazmakla görevlendirildiğini düşünüyordu.

Bu olağanüstü besteci 5 Aralık 1791’de 35 yaşında öldüğünde, sadece Requiem ve Kyrie bölümlerini tam olarak tamamlamayı başarmıştı. Dies Irae’den Hostias’a kadar ses bölümlerini ve bas çizgilerini kapsayan temel taslaklar bırakmıştı, ancak eserin tamamı tamamlanmamıştı

Constanze’nin para endişeleri

Elçi, Mozart’ı eseri tamamlamaya teşvik etmek için, başlamadan önce ona ücretin yarısını verdi ve kalan ödemeyi eser teslim edildikten sonra yapma sözü verdi. Bu anlaşma Mozart’ın karısı Constanze’yi büyük bir sorunla karşı karşıya bıraktı.

Eğer sadece kocasının ölümünden önce tamamladığı eseri teslim ederse, son ödemeyi alamayacağından ve hatta sipariş sahibinin ilk ödemenin iadesini isteyebileceğinden endişe ediyordu. Zaten geçim sıkıntısı çekiyordu ve diğer yetenekli bestecilerden Mozart’ın gizlice başladığı işi bitirmelerini istemeye karar verdi. Planı, bitmiş eseri teslim etmek ve Mozart’ın ölmeden önce tamamladığını iddia ederek kalan ödemeyi tahsil etmekti.

Constanze’nin yardım istediği ilk besteci Joseph von Eybler’di. Kyre’nin ardından müziğin orkestrasyonunu yapmış, ancak daha fazlasını yapamamış ve bitmemiş Requiem’i Constanze’ye iade etmiştir. Onun tavsiyesi üzerine Mozart’ın dul eşi, devam etmekte olan eseri, usta bestecinin eseri ilk başta nasıl bitirmeyi planladığına dair pek çok bilgiye sahip olan, Mozart’ın önceki öğrencilerinden Franz Xaver Süssmayr’a teslim etti.

Süssmayr, Requiem’i tamamlarken Eybler’in eserinin büyük bir kısmını ödünç almış, ancak Kyrie’den sonraki bölümlere kendi orkestrasyonunu eklemiş, Lakrimosa’yı tamamlamış ve bir Requiem için gerekli olan Sanctus, Benedictus ve Agnus Dei gibi imza parçaları eklemiştir. Mozart tarafından yazılan iki orijinal açılış bölümünü dikkatlice farklı sözlere uyarlayarak son bölüm olan Lux aeterna’yı dahil ederek eserini tamamlamıştır.

Hem Constanze hem de Süssmayr’a göre Mozart Requiem’i bu şekilde bitirmeyi planlamıştı. Ancak bazı eleştirmenler bunun pek mümkün olmadığını ve Mozart’ın eseri kendi başına bitirecek kadar uzun yaşasaydı iki açılış bölümünü asla tekrarlamayacağını savunmaktadır.Süssmayr, Requiem’in farklı besteciler tarafından bir araya getirildiğinin anlaşılmasını zorlaştırmak için eserin tamamını kendi el yazısıyla yeniden yazmış ve eseri talep eden ulağa kendisi teslim etmiştir. Eseri olabildiğince inandırıcı kılmak için Mozart’ın sahte imzasının yanı sıra 1792 tarihi de eklenmiştir.

Constanze’nin Requiem’i tanıtması
Constanze’nin Requiem’in tesliminden sonra da ondan para kazanmaya devam edebilmesi için, halkın onu besteleyenin Mozart ve sadece Mozart olduğuna inanmaya devam etmesi önemliydi. Bu şekilde, birden fazla besteci tarafından tamamlandığının bilinmesine kıyasla, halktan ve yayıncılardan çok daha yüksek düzeyde gelir elde edecekti.
Bunu yapabilmek için Constanze eserin yaratılışıyla ilgili pek çok hikaye uydurdu. Ayrıntılı kayıtların olmaması nedeniyle, hayal ürünü ile gerçeği birbirinden ayırmak neredeyse imkansızdır. Son günlerinde Mozart’ın zehirlendiğine ve Requiem’i kendisi için bestelediğine inandığını iddia etti. Eserini tamamlamaya o kadar kararlıydı ki, son saatlerinde tüm planlarını yardımcısına aktarıyordu, böylece tam olarak Mozart’ın istediği gibi bitirebilecekti.

Perdenin arkasındaki adam

Peki bu ‘gizemli yabancı’ Mozart’ın rakibi, Amadeus filminin çokça iftiraya uğrayan kötü adamı Antonio Salieri miydi? Kesinlikle değildi. Bu kişi, Viyana belediye başkanının oğlu ve başkalarının müziğini kendi müziği gibi gösterme konusunda ün yapmış olan Kont Franz von Walsegg-Stuppach’di .Kont, Mozart’ın Requiem’ini ölen eşi Anna’yı anmak için kullanmayı umuyordu ancak Constanze, Walsegg ile tam 12 ay boyunca mücadele etmiş ve sonunda Kont pes ederek Re minör Requiem’in gerçek bestecisinin Mozart olduğunu kabul etmiştir.

Re minör Requiem’in arkasındaki bestecilerden ve Mozart’ın ne kadar işin içinde olduğundan bağımsız olarak, dünyanın dört bir yanındaki sayısız insanın bugün de yüzyıllar önce ilk seslendirildiği zamanki kadar keyif aldığı harika, duygusal açıdan etkileyici bir eserdir.

” Yaşadığım son acı bu. Başka yok.” Chopin’in Mozart’ın Requiem’ini dinlerken söylediği son sözleri.

references: concert-vienna ,classicfm, vikipedia