MÜZİĞİN KÖKENİ NEDİR VE KELİME NEREDEN GELMEKTEDİR ?

Parnassus Dağı’nda dokuz ilham perisi ile Apollon – Raphael’in tablosu.

Müzik. Bu kelimeyi her gün, günde defalarca söylüyoruz ama aslında ne anlama geliyor ve nereden geliyor? Müziğin özünde ne olduğunu ve çağlar boyunca müziğin insanlık için temel anlamının ne olduğunu araştırıyoruz.

Yunan filozof Aristoteles “müziğin doğasını ya da bir kimsenin neden müzik hakkında bilgi sahibi olması gerektiğini belirlemek kolay değildir” demiştir – müziğin kökenleri ve gerçek anlamı o kadar anlaşılmazdır ki.

Yaşamın sürdürülmesinde, örneğin yemek yemek, uyumak ve nefes almak gibi gerçek bir işlevi yoktur. Ancak herhangi birimizin söyleyebileceği kadarıyla, müzik insan olmanın temel bir parçasıdır – ve her zaman öyle olmuştur, her zaman öyle olacaktır. Ve belki de insan hayatı onsuz var olamazdı.

Bugün ya da tüm tarih boyunca bir şekilde müzik üretmemiş bilinen hiçbir insan topluluğu yoktur. Müzik, insan ifadesinin dil kadar ayrılmaz bir parçasıdır. Nefes almak gibi.

William Shakespeare’den Albert Einstein’a kadar bilim insanları, filozoflar, şairler, yazarlar ve her türden sanatçı tarih boyunca müziğe saygılarını sunmuşlardır. “Eğer müzik aşkın gıdasıysa…”

Ve gururla onların izinden gidiyoruz. Peki ama ‘müzik’ kelimesi ne anlama geliyor, kökeni nedir ve temelde müzik nedir?

‘Müzik’ kelimesi nereden türemiştir?
Modern ‘müzik’ kelimesinin öncülleri arasında 12. yüzyıldan itibaren Fransızca ‘musique’ kelimesi ve 13. yüzyılın ortalarında Eski İngilizce ‘musike’ kelimesi yer almaktadır ve her ikisi de Latince ‘mūsica’ kelimesine dayanmaktadır.

Latince kelime de eski Yunanca’da ‘ilham perilerinin sanatı’ anlamına gelen ‘mousiké’ kelimesinden gelmektedir.

Antik Yunan mitolojisinde ilham perileri, tüm edebiyat, bilim ve sanatların kaynağı ve bilgisi olan dokuz tanrıçaydı.

Dokuz ilham perisi kimlerdi?

Dokuz ilham perisi Calliope (epik şiir), Clio (tarih), Euterpe ( iki nefesli saz ve müzik), Erato (aşk şiiri ve lirik şiir), Melpomene (trajedi), Polyhymnia (ilahiler ve kutsal şiir), Terpsichore (dans), Thalia (komedi ve pastoral şiir) ve Urania (astronomi) idi.

Modern zamanlarda ‘ilham perileri’ hakkında düşündüğümüzden farklı olarak, dokuz ilham perisi bir bireyin sanatsal ilhamının konusu değil, tüm sanat ve bilimleri bilmenin, anlamanın ve uygulamanın doğrudan kaynağıydı.

Dokuz ilham perisinin rolü büyük ölçüde Homeros ve Hesiod’un hikayeleri tarafından tanımlanmıştır ve zaman içinde güçlerine dair mitler değişmiştir. Örneğin Polyhymnia, zaman geçtikçe diğer ilham perilerinden daha çok müzik üzerinde ikamet ediyor olarak görülmeye başlanmıştır.

Eski Yunanca’da müzik kelimesinin, bugün evrensel olarak neredeyse sadece sese atıfta bulunmak için kullandığımız ‘müzik’ kelimesinden çok daha genel ve her şeyi kapsayan bir kelime olduğu hemen anlaşılıyor.

Antik Yunanlılar için müziğin incelenmesi ve uygulanması önemliydi ve daha geniş yaşam ve yaşam bilimleriyle harmanlanmıştı: Pisagor (Pisagor üçgeni teoremiyle ünlüdür) müziği matematik bölümüne dahil etmiş ve ilk müzik numeroloğu ve akustikçidir; örneğin sesleri tel uzunluklarıyla ilişkilendirmiştir – bu da titreşimler, ses dalgaları, dalga boyları ve perdeler kavramından çok da uzak olmayan bir şeydir.

Müziğin basit tanımı nedir?

Basitçe ifade etmek gerekirse müzik, genellikle duygusal ifade veya güzellik elde etme amacıyla yapılan, insan eliyle düzenlenmiş sestir.

Müzik, bu insan eliyle düzenlenmiş sesler bütünü, genellikle ritim, melodi ve armoniye dayalı bir dizi yerleşik uygulama ve kültürel standarda göre yapılandırılır.

Örneğin 13. yüzyıl İngiltere’sinde bir köyden diğerine aktarılan bir halk şarkısı müziktir; Schoenberg’in Pierrot Lunaire’i müziktir; Bee Gees’in ‘Stayin’ Alive’ müziktir.

Müzik, yüzyıllardır törenler ve dini ayinler de dahil olmak üzere ritüellerde kullanılmıştır ve aynı zamanda geleneksel olarak bir eğlence biçimidir, kendi başına var olur ve aynı zamanda tiyatro ve modern zamanlarda radyo yayınları, sessiz ve senkronize film, televizyon ve internet içeriği gibi farklı bir sanat biçimine eşlik eder.

Din ve törenlerde müzik, onu yaratan ya da onunla karşılaşan kişilerin o dine ya da olaya – ya da müzik siyasi amaçlar için kullanıldığında siyasi davaya – daha fazla saygı duymalarına yardımcı olan bir rol oynar.
Film ve tiyatro için kullanıldığında, müziğin rolü daha çok duyguları harekete geçiren bir rol olarak görülebilir. İnsan duygularını yansıtma ya da ortaya çıkarma ve temelde etkileme yeteneği güçlü bir etki yaratmak için kullanılır.
Belki de müziğin bu şekilde yan yana duran iki ana işlevi aslında o kadar da farklı değildir.
Enstrümanlar, tarih boyunca ritüellerin sıkça rastlanan bir bileşeni olarak müzik yapımının birincil kaynağıdır. İnsan sesi de öyle. Tüm müzik gibi şarkı söylemek de insan olmanın temel bir parçası gibi görünüyor.

Müziğin kökeni nedir?
Müziğin gerçekte nereden geldiği, Netflix belgesellerinden fırlamış bir komplo teorisi kadar sonsuz bir tartışma konusudur. Bazı akademisyenler müziğin dilin doğal bir uzantısı olduğuna ve sözlü iletişimin gelişmesi kadar başarılı insan varlığı için gerekli olduğuna inanırken, diğerleri daha spesifik bir işleve hizmet etmek üzere evrimleştiğine inanıyor.
Evrimci Charles Darwin, müziğin nereden geldiğine dair en eski teorilerden birinde, müziğin hayvanlar alemindeki çiftleşme çağrılarına benzer bir şekilde evrimleşmiş olabileceğini öne sürmüştür.
Yaşamın teknik olarak müzik olmadan da devam edebileceği açıktır, ancak müzik, zevk arayışının ikincil unsurları için – basitçe müzikten zevk alıyoruz, bu yüzden müzik yapmaya başladık – ve ayrıca hayatta kalmak için dolaylı olarak çok önemli olan sosyal uyum ve iletişim için faydalıdır.

Müziğin ana unsurları nelerdir?
İnsanlar sesi müzik olarak algıladığımız şekilde düzenlediğinde, temel unsurlar ritim, melodi ve armonidir.

Ritim, belirli bir süre boyunca sabit kalan ve genellikle tek bir perde kullanan tekrarlanan bir ses modelini ifade eder. Modern müzikte ritim genellikle davullar veya vurmalı çalgılar ve düşük frekanslı perdeler üreten bas enstrümanları tarafından sağlanır.
Melodi, kulaklarımızın algıladığı ve mırıldandığımız (bazen bilinçaltında!) müziğin ana parçasıdır. En sevdiğiniz şarkıyı düşünün. Şimdi onu mırıldanın. Mırıldandığınız şey melodidir – belirli bir şarkıyı veya müzik parçasını tanımlayabileceğiniz tek bir perde dizisi.

Bazen melodiyi müziğin doğrusal ya da yatay ilerleyişi olarak düşünmek faydalı olabilir.

Armoni ise bunun tam tersine müziğin dikey olarak inşa edildiği yoldur. Armoni, müziğin hangi akorlardan oluştuğuna göre belirlenir ve akorlar, tüm majör ve minör gamlardan türetilen, aynı anda çalınan notaların kombinasyonları olarak anlaşılabilir. Belirli akorlar ve akor ilerlemeleri müzikteki anahtarları oluşturur.

Ritim, melodi ve armoni müziğin hangi tarza, hangi tada sahip olduğunu etkiler. Ve farklı tarzlar daha geniş türlere ve alt türlere ayrılır, ta ki klasik müzik (pop, caz veya halk müziğinden farklı olan Batı müziği olarak geniş bir şekilde tanımlanır) ve popüler müzik gibi daha gevşek kategorilere bakana kadar.

Belirli müzik tarzları ve türleri toplumdaki eğilimlere paralel olarak gelişir. Müzik savaşla, siyasetle ve popüler kültür hareketleriyle şekillenir.
Punk rock’ın siyasi ve sosyal düzene, “ana akıma” karşı çıkmak için ortaya çıktığını düşünün. Ve hip-hop’ın evrimini, Amerikan ve İngiliz Siyah, Latin ve Karayip topluluklarının hikayelerini ifade etmelerinin ve hayatlarına merhem olmalarının güçlü bir yolu olarak düşünün ve aynı zamanda rap, DJ’lik, breakdans ve grafiti ve sokak sanatı şeklinde görsel ifadenin ortaya çıkması gibi daha geniş kültürel gelişmeleri yönlendirdiğini düşünün.

Müzik hiç yasaklandı mı?

Müziğin sosyal evrim ve kültürel devrimle olan güçlü kesişimi ve bunları yönlendirme yeteneği göz önüne alındığında, bazı müzikler iktidardakiler tarafından şüpheyle karşılanmıştır.

Müzik insan varoluşunun ayrılmaz bir parçası olmasına rağmen, bu nedenle tarih boyunca yasaklanmış ve sansürlenmiştir.

Kamboçya’daki Kızıl Kmerler diktatörlüğü sırasında propaganda amaçlı kullanılanlar dışında tüm müzikler yasaklanmıştır. 1996 ve 2001 yılları arasında Afganistan’daki Taliban hükümeti müzik de dahil olmak üzere tüm Batı teknolojisi ve sanatını yasaklamıştır.

Almanya’daki Hitler ve Nazi partisi de dahil olmak üzere diğer diktatörlükler müziği kontrol etmiş ve sansürlemiş, komünist Rusya’da da yıllar boyunca birçok müzik türü yasaklanmıştır.

Kamboçya’daki Kızıl Kmerler diktatörlüğü sırasında propaganda amaçlı kullanılanlar dışında tüm müzikler yasaklanmıştır. 1996 ve 2001 yılları arasında Afganistan’daki Taliban hükümeti müzik de dahil olmak üzere tüm Batı teknolojisi ve sanatını yasaklamıştır.

Almanya’daki Hitler ve Nazi partisi de dahil olmak üzere diğer diktatörlükler müziği kontrol etmiş ve sansürlemiş, komünist Rusya’da da yıllar boyunca birçok müzik türü yasaklanmıştır.

16. yüzyıla ve İngiliz protestan Püritenlerin yönetimine kadar geri gidildiğinde, koro müziği ve müzik enstrümanları, benzer ancak karşıt din olan Roma Katolikliği ile ilişkilendirildikleri için dini ayinlerde yasaklanmıştır.

Dünyanın dört bir yanındaki ülkelerde bazı şarkılar, genellikle saldırgan dil veya potansiyel olarak zararlı anlamlar içerdiği düşünülerek düzenli olarak sansürlenmekte ve yasaklanmaktadır. Zaman değiştiğinde, bu şarkılar – genellikle daha sonra evrensel olarak harika şarkılar olarak kabul edilenler – ya kasıtlı olarak ya da insanların ölmelerine izin vermeyi reddetmesiyle toplumda yeniden yayınlanır.

Ve ölmelerine izin vermemeliyiz. Müziksiz bir dünya hayal edin.

Müziği bu derece kontrol altına alma çabası, müziğin insan hayatındaki gücünü ve önemini ortaya koyuyor.

Belki de atalarımızın müziğin kökenlerini açıklamaya çalışmasının ve onu dokuz kutsal, dokunulmaz tanrının kanatları altında güvenle bırakmasının bir nedeni budur.

references -classicfm